AB-Zipper

Opbouw

De AB-Zipper is een hulpmiddel voor organisaties om een heldere ambitie te bepalen voor ruimtelijke planprocessen. De Zipper geeft inzicht in 9 niveaus. Zo kun je eerst identificeren op welke plek een organisatie nu staat, en waar ze heen wil of heen moet. De geest van de Omgevingswet laat overigens weinig ruimte voor twijfel en stelt het hoogste niveau als richtpunt.

De Zipper bestaat uit drie kolommen. In de eerste kolom staan drie planniveaus met hun bijbehorend schaalniveau: operationeel, tactisch en strategisch. De tweede kolom geeft 9 ambitieniveaus, ook te bezien als 9 niveaus van het nemen van verantwoordelijkheid. De derde kolom geeft een verloop aan met betrekking tot de integratie van de drie allianties.

AB-Zipper

Kolom 1: planniveaus

Vrijwel alle plannen in Nederland worden op operationeel of tactisch niveau uitgevoerd. Operationele plannen hebben als kenmerk: concreet, technisch, lineair proces, korte termijn 0 -4 jaar. Tactische plannen hebben als kenmerk: maatschappelijke opgaven, cyclisch proces, termijn 4 -10 jaar. De strategische component ontbreekt vrijwel altijd, strategische planvorming richt zich op visie en inzicht, verre verleden en verre toekomst, én het acteren vanuit bewustzijn van aanwezigheid en dynamiek van ruimtelijke en sociale systemen.

Veel strategische plannen op papier worden in werkelijkheid op tactisch of operationeel niveau uitgevoerd. En dat kan leiden tot groot verlies van kwaliteit, geld en maatschappelijke meerwaarde.

 

Kolom 2: Ambities

We onderscheiden 9 ambitieniveaus, ook te zien als niveaus waarop een organisatie of project zich verantwoordelijk voelt.

Operationeel

Op het operationele niveau geldt de verantwoordelijkheid vooral het eigen project of situatie. Er zijn 3 subniveaus.

  1. Maken, beheren en doen: het is de bedoeling dat beleid leidt tot concrete acties.
  2. Technisch en financieel mogelijk maken
  3. Juridische verankeren, zoals regels over bijvoorbeeld gebruik, hoogte, dakoppervlakte en rooilijn.

Tactisch

De verantwoordelijkheid in het tactische niveau richt zich vooral op belangen, zowel maatschappelijk als individueel.

  1. Afstemmen van belangen: Als een project groter wordt kan het ten koste gaan van belangen van andere organisaties, of deze ondersteunen. Dan worden de belangen met elkaar vergeleken en wordt een afweging gemaakt,
  2. Ruimtelijke structuren en kwaliteit: veel projecten van enige omvang hebben invloed op de ruimtelijke structuren van groen, water, verkeer of bebouwing.
  3. Maatschappelijk opgaven realiseren, zoals veiligheid, energie en gezondheid.

Strategisch

OP het strategische niveau wordt gehandeld vanuit een verantwoordelijkheid voor de aarde (biodiversiteit) en het welzijn en welvaart van komende generaties.

  1. Samenhang realiseren: Op dit niveau wordt de samenhang van de drie allianties als uitgangspunt genomen, en dus niet afhankelijk gesteld van de opgave. De kwaliteit en optimalisatiekansen van het natuurlijke systeem worden altijd in het keuzeproces betrokken.
  2. Schaalniveau als leidraad nemen: Een los project kan grote invloed kan hebben op de omgeving, en omgekeerd. De aanleg van een waterberging op een kazerne kan wateroverlast in de lagergelegen omgeving voorkomen.
  3. Handelen vanuit dynamiek in de tijd. Bij veel projecten wordt het huidige moment als uitgangspunt genomen. Door naar het verleden te kijken, kan vaak een logische verklaring gevonden voor problemen. Denk aan droogte, die veroorzaakt wordt omdat in het verleden een natuurlijke beek is gedempt. Cruciaal in deze stap is om een visie te ontwikkelen over de gewenste situatie in de verre toekomst. Vanuit dat beeld kan worden teruggeredeneerd naar de logische stap op korte termijn, die bijdraagt aan dat lange termijn doel (back casting).

Kolom 3: synthese allianties

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.